‘दरवाज्यांच्या शहराचा’ शब्दशिल्पी! – उर्दू साहित्यिक आगा मिर्झा बेग यांची पाचवी पुण्यतिथी

महाराष्ट्र वाणी न्युज 

छत्रपती संभाजीनगर( औरंगाबाद) दि१ जुलै :- आज 1 जुलै 2025 रोजी, उर्दूचे प्रसिद्ध साहित्यिक, लेखक आणि प्रशासक आगा मिर्झा बेग यांची पाचवी पुण्यतिथी साजरी होत आहे. 2020 साली याच दिवशी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. ‘दरवाज्यांचं शहर’ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या औरंगाबादचं (आताचं छत्रपती संभाजीनगर) ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वैभव त्यांनी आपल्या लेखणीच्या माध्यमातून अजरामर केलं. सार्वजनिक सेवा आणि ज्ञान, साहित्य याप्रती असलेली त्यांची निष्ठा त्यांच्या कार्यातून सातत्याने दिसून येते.

शिक्षक, प्रशासक, आणि शेवटी साहित्यिक

आगा मिर्झा बेग यांनी आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात शिक्षक म्हणून केली होती, पण नंतर त्यांनी प्रशासकीय क्षेत्रात प्रवेश करत बीडीओ (ब्लॉक डेव्हलपमेंट ऑफिसर) म्हणून महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. उदगीर येथे पाण्याच्या संकटावेळी त्यांनी घेतलेल्या उपाययोजना, तसेच कुटुंबकल्याण कार्यक्रमांमधील सहभाग, हे त्यांचे सामाजिक भान दर्शवतात. निवृत्तीनंतर त्यांनी पूर्णतः साहित्याच्या वाटेवर पाय ठेवला आणि हेच त्यांचे कार्यकाल अधिक संस्मरणीय ठरले.

इतिहासकार आणि साहित्यसेवक

आगा मिर्झा बेग केवळ लेखक नव्हते, तर ते औरंगाबादच्या इतिहासाचे भाष्यकार होते. ‘औरंगाबाद दक्खन’, ‘दास्ताने पैठण’, ‘बीबी का मकबरा’, ‘मलिक अंबर’ यांसारख्या त्यांच्या पुस्तकांनी प्राचीन वारसा नव्याने उलगडून दाखवला. त्यांनी लिहिलेलं वली दखनीवरील चरित्र, किंवा पैठणसारख्या प्राचीन शहराबद्दलचा तपशील, त्यांच्या इतिहासदृष्टीचं प्रमाण आहे.

त्यांच्या अपूर्ण व अप्रकाशित पुस्तकांमध्ये ‘हजरत नूह अलैहिस्सलाम’ आणि सूफी संत ‘शाहनूर हमवी रह.’ यांच्यावर आधारित लेखन होते, जे त्यांच्या अखेरच्या काळापर्यंत सुरू असलेल्या अध्ययनाची साक्ष आहे.

छत्रपती संभाजीनगर: आगा मिर्झा बेग यांच्या नजरेतून

‘52 दरवाजे आणि 52 खिडक्या’ ही औरंगाबादची ओळख, त्यांनी केवळ सांस्कृतिक संदर्भात मांडली नाही, तर एका जीवंत, श्वास घेणाऱ्या शहराच्या रूपात व्यक्त केली. औरंगजेबाच्या काळात राजधानी असलेल्या या शहरातील बीबी का मकबरा, पंचक्की, औरंगाबादच्या गुफा, अजिंठा-एलोरा या जगप्रसिद्ध वारसास्थळांपर्यंतचा प्रवास त्यांनी शब्दबद्ध केला.

साहित्याच्या माध्यमातून इतिहासाचं जतन

दख्खनी, मुघल, मराठा आणि निजामी संस्कृतींचं मिश्रण असलेलं हे शहर त्यांच्या लेखनातून अधिक स्पष्टपणे समोर येतं. त्यांच्या साहित्यिक कार्यामुळे औरंगाबादचा इतिहास व वारसा भावी पिढ्यांसाठी टिकून राहील, याची खात्री पटते.

आगा मिर्झा बेग यांची स्मृती म्हणजे केवळ एका साहित्यिकाची आठवण नाही, तर एका शहरावर प्रेम करणाऱ्या, त्याच्या इतिहासाशी बांधिलकी मानणाऱ्या व्यक्तिमत्त्वाचं दैवतासारखं दर्शन आहे.

"इतिहास जपणाऱ्या लेखणीस सलाम – आगा मिर्झा बेग यांची पाचवी पुण्यतिथी"

 "शब्दांच्या माध्यमातून शहर जपणारा माणूस, आज त्याचं शहर त्याला अभिवादन करतं."